دلیل استفاده از سوربات پتاسیم در صنایع غذایی چیست؟

سوربات پتاسیم چیست؟

یکی از مهمترین افزودنی‌های شیمیایی در صنعت غذا، سوربات پتاسیم است که به عنوان نوعی نگهدارنده در انواع نوشیدنی و غذا‌ها اضافه می‌شود. اضافه کردن سوربات پتاسیم به مواد غذایی مزه یا بوی آن را تغییری نمی‌دهد، چون کاملاً بی‌مزه و بدون بو است.

کاربرد اصلی این ماده در صنایع غذایی این است که به طور کلی باعث جلوگیری از رشد کپک، قارچ یا مخمر می‌شود و ماندگاری غذا‌ها را افزایش می‌دهد. سوربات پتاسیم را می‌توانید در کیک، دسر‌ها، میوه خشک، انواع پنیر یا نوشیدنی‌ها پیدا کنید.

سازمان غذا و دارو FDA تحقیقات گسترده‌ای روی این محصول انجام داده و درنهایت استفاده از سوربات پتاسیم در مقادیری مجاز ایمن شناخته است، اما مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند برای بدن آسیب زننده باشد.

انواع خواص سوربات پتاسیم

یکی از مهمترین مواد اولیه در صنایع غذایی Potassium Sorbate است و وظیفه اصلی این ماده جلوگیری از رشد کردن انواع کپک، مخمر و باکتری و افزایش ماندگاری است. این ماده خواص و ویژگی‌های منحصر به فرد خودش را دارد، که شامل موارد زیر است:

PH:

محلول سوربات پتاسیم PH بین ۷ تا ۸. ۵ دارد، اما بیشترین خاصیت سوربات پتاسیم زمانی است که PH آن زیر ۶. ۵ مثلاً بین ۳ تا ۶. ۵ باشد و یعنی اینکه در محیط اسیدی خاصیت بیشتری برای مواد غذایی خواهد داشت. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که با کاهش PH سوربات پتاسیم میزان فعالیت و اثربخشی آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

انحلال‌پذیری:

سوربات پتاسیم در‌اتانول‌ها و آب به شکل محلول است و در حالت کلی میزان حلالیت سوربات پتاسیم در آب خیلی کم است و به این دلیل در صنعت غذایی بیشتر نمک پتاسیم محلول آن استفاده می‌شود.

شکل ظاهری:

سوربات پتاسیم به شکل پودر سفید بلوری شکل است که طعم یا بوی خاصی ندارد و آب را سریعاً جذب خودش می‌کند.

کاربرد سوربات پتاسیم

سوربات پتاسیم یا C۶H۷KO۲ ماده محلول در آب است و به شکل گسترده در صنایع غذایی از آن استفاده می‌شود. این ماده نگهدارنده در تولید کردن انواع فرآورده‌های غذایی قابل استفاده است. برخی از رایج‌ترین خوراکی‌هایی که در آن سوربات پتاسیم یافت می‌شود، شامل مواد زیر است:

انواع کمپوت مثل کمپوت میوه، بستنی‌ها، میوه خشک، ماست، خیارشور، سرکه سیب، انواع فرآورده‌های نانی و کیک، پنیر. سوربات پتاسیم برای شراب‌سازی هم استفاده می‌شود و هدف استفاده از این ماده در شراب جلوگیری کردن از تخمیر شراب است که این فرآیند با مهار کردن تولید مثل مخمر در شراب اتفاق می‌افتد.

سوربات پتاسیم فقط در صنایع غذایی استفاده نمی‌شود و کاربرد‌های دیگری هم دارد، مثلا: در صنایع آرایشی و بهداشتی و برای خوراک حیوانات. سوربات پتاسیم را می‌توان برای خوراک انواع دام مثل غذای خوک، گربه، سگ یا مرغ استفاده کرد و خطری برای حیوانات ندارد. همچنین به عنوان ماده نگهدارنده لوازم آرایشی کاربرد دارد، مثلاً در شامپو، کرم‌ها، ضدآفتاب و مرطوب‌کننده‌ها.

نقش سوربات پتاسیم در مواد غذایی

کیک: سوربات پتاسیم یک راهکار عالی برای افزایش میزان ماندگاری و ایمنی انواع کیک است. کیک، نان یا کلوچه و شیرینی با استفاده از سوربات پتاسیم ماندگاری بیشتری دارد و در طولانی مدت تازه‌تر است.

خیارشور: استفاده از سوربات پتاسیم در خیارشور باعث جلوگیری از رشد مخمر و کپک می‌شود و طعم و بافت خیارشور در دراز مدت حفظ می‌شود.

نوشیدنی‌ها: در انواع نوشیدنی‌ها مثلاً آبجو، شراب یا نوشابه سوربات پتاسیم به عنوان ماده نگهدارنده کاربرد دارد.

آجیل و خشکبار: حفظ تازگی و جلوگیری از رشد قارچ و باکتری از مزیت‌های استفاده از سوربات پتاسیم در آجیل و خشکبار است.

انواع غذای آماده: استفاده از سوربات پتاسیم در کنسرو‌ها مثل کنسرو غذای آماده، تن ماهی یا کنسرو لوبیا و … باعث حفظ تازگی و جلوگیری از رشد باکتری و قارچ خواهد شد.

لبنیات: اضافه کردن سوربات پتاسیم در لبنیات نیز منجر به جلوگیری از کپک می‌شود و مدت زمان تازگی آن را افزایش می‌دهد.

بررسی ایمن بودن سوربات پتاسیم

طبق انواع تحقیقات انجام گرفته و نهاد‌های معتبر مثل سازمان غذا و دارو و سازمان ایمنی غذای اروپا، استفاده مشخصی از سوربات پتاسیم در غذا، حدود ۰. ۰۲۵ گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن در روز کاملاً بی‌خطر است و آسیبی به بدن انسان نمی‌رساند. در واقع این میزان مشخص به سرعت در بدن به آب و دی اکسید کربن تبدیل می‌شود و تجمعی در بدن ایجاد نخواهد کرد. اما در دوز‌های بالاتر ممکن است مشکلات گوارشی ایجاد کند.

در برخی از افراد مصرف سوربات پتاسیم ممکن است باعث بروز علائمی شود، مثلاً استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی که حاوی سوربات پتاسیم باشد می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم شود. همچنین در حالت کلی سوربات پتاسیم سرطان‌زا نیست ولی مصرف بیش از اندازه این ماده می‌تواند باعث تجزیه DNA و بروز مشکلات تهدید‌کننده سلامت شود.

جمع‌بندی

رشد کپک و مخمر‌ها در انواع مواد غذایی اجتناب ناپذیر است، ولی با استفاده از سوربات پتاسیم باعث جلوگیری از رشد آن‌ها می‌شود و کیفیت ماندگاری محصول را افزایش می‌دهد. سوربات پتاسیم در مواد غذایی به میزان مجاز، آسیبی به بدن انسان نمی‌رساند و ایمن است، اما مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. سوربات پتاسیم را می‌توان در کنسرو‌ها، نوشیدنی‌ها، آجیل و خشکبار و کیک، نان و شیرینی به عنوان یک ماده نگهدارنده پیدا کرد.