سوربات پتاسیم

سوربات پتاسیم ضد قارچ و ضد باکتریایی دارد به همین دلیل از رشد عوامل میکروبی و قارچ‌ها در مواد غذایی جلوگیری می‌کند. بنابراین از این ماده به عنوان افزودنی مواد غذایی و با هدف جلوگیری از فاسد شدن غذاها استفاده می‌شود. این ماده همانند همانند مالتودکسترین یک افزودنی مجاز برای مواد غذایی است علاوه‌ بر این‌ها افزودن سوربات پتاسیم به مواد غذایی باعث تغییر رنگ، بو، مزه و کیفیت آن‌ها نمی‌شود. همچنین به دلیل حلالیت به سرعت در آب حل شده و نیاز به انجام فرآیندهای زمان‌بر ندارد. بیشترین مصرف این ماده شیمیایی در مواد خوراکی مثل موارد زیر است.

• انواع نان‌ها
• سبزیجات و میوه‌هایی مثل توت
• میوه خشک
• انواع لبنیات مثل ماست و شیر
• نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی
• خوراکی‌های شیرین مثل شربت و مربا

پتاسیم سوربات هم مانند تیتانیوم دی اکسید، فرمیک اسید سایر مواد شیمیایی می‌تواند عوارض متعددی را ایجاد کند. توجه داشته باشید که بیشترین عوارض این ماده به خاطر استفاده از محصولات آرایشی حاوی پتاسیم سوربات اتفاق می‌افتد. این ماده در بعضی مواقع باعث تحریک پوست و مو می‌شود. بعضی افراد ممکن است به سوربات پتاسیم موجود در مواد غذایی آلرژی داشته باشند.

به طور کلی عوارض پتاسیم سوربات شامل موارد زیر می‌شود:

عوارض پوستی: باعث تحریک و بروز التهابات پوستی می‌شود. اگر در صورت استفاده از محصولات حاوی سوربات پتاسیم دچار سوزش و التهاب شدید ابتدا ناحیه مورد نظر را با آب فراوان بشویید و در صورت ادامه پیدا کردن این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید.

آنش سوزی: این ماده اشتعال‌زا است و در صورت قرارگرفتن در معرض شعله آنش یا حرارت بالا مشتعل می‌شود. برای جلوگیری از بروز خطرات ثانویه از اسپری آب و پودر دی‌اکسید کربن استفاده کنید.

عوارض گوارشی: مسمومیت با پتاسیم سوربات در صورتی که از طریق مصرف مواد غذایی حاوی این ماده اتفاق بیفتد مشکلات حادی را به وجود نمی‌آورد. اما بلعیدن آن به صورت خالص باعث مشکلات حاد گوارشی می‌شود. در صورت مصرف آن خود را وادار به استفراغ نکنید، فقط دهان خود را با آب بشویید و سریعا به پزشک مراجعه کنید.

آسیب چشمی: استنشاق مستقیم این ماده باعث ایجاد سرفه و مشکلات تنفسی می‌شود. در صورت استنشاق آن به مدت 20 دقیقه در هوای آزاد قرار بگیرید. در صورت تماس این ماده با چشم، چشم را کاملا باز نگه داشته و با آب فراوان شستشو دهید. اگر بعد از مدتی علائم حساسیت از بین نرفت به مراکز درمانی مراجعه کنید.

همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم از سوربات پتاسیم به منظور عامل ضد قارچ و میکروب در صنایع مختلف مثل صنایع غذایی، دارویی، کشاورزی و … استفاده می‌شود اما در نظر داشته باشید که مقدار مصرف این ماده برای هر ماده خوراکی یا مواد آرایشی و بهداشتی مقداری مشخص است.

استفاده بیشتر از آن منجر به بروز عوارض متعدد و استفاده کمتر از آن باعث اثر نکردن این ترکیب می‌شود. در قسمت پایین مقدار مجاز مصرف سوربات پتاسیم را برای برخی از مواد غذایی ذکر کرده‌ایم:

• انواع نوشابه‌های گازدار: 500ppm
•  کره گیاهی (مارگارین): 100ppm
• ماهی نمک‌سود خشک:200ppm
• زیتون فراوری شده: 50ppm
• انواع سس‌ها: 750ppm
• پنیرهای عمل‌آورده: 3000ppm

سوربات پتاسیم و سوربات سدیم هر دو به عنوان مواد نگه‌دارنده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی کاربرد دارند. ماده اولیه این دو ترکیب “اسید سوربیک” است که باعث جلوگیری از رشد و تکثیر میکروارگانیسم در محصولات مختلف می‌شود. از دیگر شباهت‌های سوربات سدیم و سوربات پتاسیم این است که هر دوی این مواد به عنوان عطر و طعم‌دهنده در صنایع غذایی استفاده می‌شود.

این دو ماده در عین شباهت‌های گفته شده تفاوت‌های زیادی هم با یکدیگر دارند. مهم‌ترین تفاوت‌های این دو عبارتند از:

* ماده اصلی سوربات پتاسیم، نمک پتاسیم است در صورتی که ماده اولیه سوربات سدیم، نمک سدیمی است.

* از سوربات پتاسیم برای تهیه مواد غذایی پروتئینی مثل مرغ و گوشت و محصولاتی که به پتاسیم نیاز دارند استفاده می‌شود؛ در صورتی که سوربات سدیم یکی از مواد اولیه اصلی غذاهای کم‌نمک است.

* سوربات پتاسیم یکی از معروف‌ترین طعم دهنده‌های مواد غذایی است که به عنوان آروماتایزکننده (خوش طعم کننده) کاربرد زیادی در صنایع غذایی دارد. این در حالی است که کاربرد اصلی سوربات سدیم حفاظت از محصولات در برابر پوسیدگی یا فاسد شدن است.

* عصاره مرکبات: عصاره مرکباتی مثل لیموترش و پرتقال، اسیدی هستند به همین علت اضافه کردن آن‌ها به مواد غذایی باعث اسیدی شدن آن ماده شده و از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. از عصاره مرکبات می‌توان به عنوان ماده نگهدارنده برای انواع نوشیدنی‌ها و مربا استفاده کرد.

* عصاره خرما: عصاره خرما ماده‌ای است که از تبدیل خرما به شکر خرما به دست می‌آید. این ماده به عنوان یک نگهدارنده عمل کرده و مانع از فاسد شدن مواد خوراکی می‌شود. از عصاره خرما در تهیه محصولات پختنی مثل: شیرینی و انواع نان استفاده می‌شود.

* شربت نعنا: این مایع از حرارت دادن گیاه نعنا به دست می‌آید و اصطلاحا به آن اسانس نعنا هم می‌گویند. گیاه نعنا خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد به همین دلیل به عنوان یک نگهدارنده طبیعی شناخته می‌شود. شربت نعنا طعم و بوی خاصی دارد به همین دلیل از آن برای بعضی از خوراکی ها مثل آدامس استفاده می‌شود. علاوه بر نعنا از عصاره گیاهانی مثل اسطوخودوس و زیره سبز هم می‌توان برای این منظور استفاده کرد.

* نمک دریا: نمک دریایی از تبخیر آب دریا به دست آمده و دارای املاح معدنی فراوانی است. این ماده یکی از بهترین و محبوب‌ترین مواد نگهدارنده طبیعی به حساب می‌آید. نمک به دلیل خاصیت ضدباکتریایی از فاسد شدن مواد غذایی جلوگیری می‌کند. محصولات گوشتی و دریایی از جمله موادی هستند که برای حفاظت آن‌ها از نمک استفاده می‌شود.

* عسل: عسل از آن دست موادی است که هم خاصیت ضدباکتریایی داشته و هم یکی از بهترین شیرین‌کننده‌ها است. از عسل می‌توان به عنوان شیرین‌کننده درانواع مواد غذایی مثل شربت‌ها، کیک و شیرینی استفاده کرد.