آسپارتام

آسپارتام ماده‌ای با طعم شیرین است که از ترکیب فنیل‌آلانین و آسپارتیک اسید به وجود می‌آید. این ماده 200 برابر شیرین‌تر از شکر است؛ به طوری که برای شیرین‌کردن حجم زیادی از مواد غذایی به مقدار کمی آسپارتام نیاز دارید. بنابراین  آسپارتام و ساخارین از جمله شیرین کننده‌هایی‌ هستند که در صنعت مواد غذایی و داروسازی کاربرد بسیار زیادی دارند.

این شیرین‌کننده در صنایع غذایی برای تولید نوشابه، آدامس، کمپوت و… و در صنعت داروسازی برای خوش‌طعم کردن بعضی از داروها استفاده می‌شود. از طرفی آسپارتام ساختار دوبعدی دارد و در برابر دما پایدار نیست. بنابراین استفاده از آن برای تولید موادی که نیاز به حرارت دارند مثل کیک توصیه نمی‌شود. برای سفارش و خرید آسپارتام می‌توانید از طریق لینک پایین صفحه یا شماره ۹۱۰۰۸۸۶۶ – ۰۲۱ با ما در ارتباط باشید.

آسپارتام چیست ؟

آسپارتام یک ماده شیمیایی با فرمول C14H18N2O5 است که به عنوان افزودنی مواد غذایی تولید و با کد E951 در بازار بین‌المللی عرضه می‌شود. این ترکیب از دو اسیدآمینه یعنی آسپارتیک اسید و فنیل‌آلانین تشکیل شده است. آسپارتام ماده شیمیایی است که به عنوان شیرین‌کننده محصولات غذایی استفاده می‌شود، از طرفی این ماده یک افزودنی کم‌کالری است که باعث شیرین‌شدن محصولات غذایی (بدون اضافه‌شدن کالری) می‌شود.

همین موضوع باعث شده تولیدکنندگان مواد غذایی و نوشیدنی‌های صنعتی از این شیرین‌کننده استقبال کنند اما هنوز هم با وجود فواید آسپارتام برخی معتقدند این ماده برای سلامتی مضر است؛ این در حالی است که سازمان بهداشت جهانی آسپارتام را همانند آس‌ سولفام و دکستروز به عنوان یک ماده غذایی کم‌خطر (افزودنی مجاز برای صنایع غذایی) معرفی کرده است.

روش تولید آسپارتام

تولید آسپارتام به طور طبیعی: قبل از هر چیزی باید بدانید که تولید آسپارتام به صورت طبیعی و خودبه‌خودی امکان‌پذیر نیست. واکنش بین آمینواسیدهای آسپارتیک اسید با فنیل‌آلانین در محیط آزمایشگاهی منجر به تولید این ماده می‌شود. تولید این ماده فرآیند پیچیده‌ای دارد که با استفاده از راکتورهای شیمیایی و طی فرایندهای وزنی امکان‌پذیر است. این واکنش‌ها در نهایت منجر به تولید شیرین‌کننده‌ای به نام آسپارتام می‌شوند.

تولید آسپارتام در صنعت: تولید این ماده با استفاده از باکتری‌های بروی باکتریوم فلاووم (Brevibacterium flavum) و کورینه باکتریوم گلوتامیکوم (Corynebacterium glutamicum)  با روش تخمیر مستقیم امکان‌پذیر است. در این روش نیز از  نوعی اسیدآمینه و فنیل‌ها استفاده می‌شود. برای سنتز آسپارتام با این روش ابتدا باکتری‌ها را به صورت خالص در محیط کشت قرار می‌دهند. زمانی که مقدار آمینواسیدهای تولید‌شده به‌اندازه کافی رسید، فرایند جداسازی و خالص‌سازی آسپارتام از دیگر ناخالصی‌ها انجام می‌شود.

کاربرد اسپارتام در صنایع غذایی

این ماده در ترکیب با مواد اسیدی، پایدار است اما در صورت بالا رفتن دما به سرعت تجزیه‌ شده و طعم خود را از دست می‌دهد. بنابراین از آسپارتام فقط می‌توان برای مواد غذایی که سرد مصرف می‌شوند مثل نوشابه‌های رژیمی استفاده کرد.

این ماده بسیار شیرین است به طوری که میزان شیرینی آن 200 برابر بیشتر از شکر تخمین زده می‌شود. به همین جهت برای تهیه مواد غذایی کم‌کالری یا رژیمی انتخاب مناسبی است. میزان کالری آسپارتام بسیار کم‌تر از افزودنی‌هایی مثل اسید لاکتیک است به همین جهت محبوبیت زیادی در بین تولیدکنندگان مواد غذایی دارد. موارد زیر از جمله مهم‌ترین موادی است که در تهیه آن‌ها از این شیرین‌کننده استفاده می‌شود:

✔انواع کمپوت‌ها
✔نوشیدنی‌هایی مثل آب گازدار و انواع آبمیوه
✔ آدامس‌ها به خصوص آدامس‌های بدون قند
✔لبنیات مثل شیر، ماست کم‌چرب و …
✔انواع دسرهای شیرین مثل ژله، پودینگ و …

میزان کالری آسپارتام

هر گرم آسپارتام 4 کیلوکالری دارد. این مقدار بسیار کم‌تر از سایر شیرین‌کننده‌ها است. از آن‌جایی که این ماده طعم قوی‌تری نسب به شکر دارد به میزان کم‌تری در مواد غذایی استفاده می‌شود؛ بنابراین تاثیری در افزایش کالری آن‌ها ندارد. به طور مثال:

استفاده از آسپارتام در نوشابه کالری آن را به میزان قابل‌ توجهی کاهش می‌دهد و حتی گاهی این مقدار را نزدیک به صفر می‌رساند. در واقع می‌توان گفت شیرین‌کننده اصلی نوشابه‌های رژیمی و غذاهای صنعتی کم‌کالری، آسپارتام است.

به طور مثال افزودن این ماده به یک کیلوگرم ژله باعث افزایش انرژی به مقدار 10 کالری می‌شود ؛در صورتی که با افزودن شکر این مقدار به 80 کیلوکالری می‌رسد. همچنین استفاده از این ماده در تولید کیک‌های صنعتی (به جای شکر) باعث می‌شود میزان کالری آن از 220 به 80 کیلوکالری کاهش پیدا کند.

فواید آسپارتام

جلوگیری از چاقی: همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم این ماده بسیار کم‌کالری‌تر و شیرین‌تر از قند و شکر است. به همین دلیل استفاده از آن در محصولات غذایی به تعادل وزن  و جلوگیری از چاقی کمک می‌کند.

کنترل قند خون و دیابت: استفاده از موادی که کالری و قند کمی دارند در کنترل دیابت به خصوص دیابت نوع دوم موثر است. از طرفی در صورت استفاده مداوم از این محصول به جای شکرمیشود به درمان دیابت نوع دو نیز کمک کرد .

کمک به سلامت دندان: قند و شکر یکی از اصلی‌ترین عوامل پوسیدگی دندان‌ها هستند. جایگزین کردن شیرین‌کننده‌های بدون قند می‌تواند مانع از پوسیدگی آن‌ها در بلند مدت شود.

خوش‌طعم شدن غذاها: آسپارتام طعم قوی دارد و شیرینی آن باعث تقویت مزه‌ غذاها و آبمیوه‌ها می‌شود. به طور مثال طعم آدامس‌هایی که از این ماده برای تولید آن‌ها استفاده می‌شود ماندگار‌تر است.

عوارض آسپارتام

عوارض استفاده از آسپارتام بسیار کم‌تر از شیرین‌کننده‌های دیگر است. طبق تحقیقاتی که تا به حال انجام شده این ماده سلامتی انسان را به خطر نمی‌اندازد. با این وجود برخی معتقدند که آسپارتام بیماری‌زا است که این مورد تا به امروز اثبات نشده است. موارد زیر برخی از عوارض احتمالی آسپارتام است:

•   آرتروز
•   تشنج و حملات عصبی
•  تشدید افسردگی
•  ابتلا و تشدید سر درد
•  پرکاری تیروئید

تاثیر اسپارتام بر انواع بیماری ها

این یک حقیقت انکارناپذیر است که مصرف بیش از اندازه هر ماده‌ای منجر به بروز اختلال در بدن انسان می‌شود. تئوری‌های زیادی هم در رابطه با تاثیر مواد شیمیایی مثل آسپارتام بر سلامتی افراد وجود دارد. برخی از بیماری‌هایی که ممکن است در صورت استفاده زیاد از آسپارتام به وجود بیایند، عبارت‌اند از:

• آسپارتام و سرطان: این ماده در نهایت به فرمالدئید تبدیل می‌شود که یکی از مواد سرطان‌زا است. متخصصان بر این باورند که با مصرف آسپارتام مقدار تولید متانول سمی در بدن افزایش چندانی پیدا نمی‌کند در نتیجه مصرف آن خطرناک نیست.
• فنیل کتونوریا: این شیرین‌کننده به شکل مصرف شده از بدن دفع نمی‌شود بلکه به مواد دیگری مثل فنیل‌آلانین تجزیه می‌شود. در بیماری فنیل کتونوریا (که بیماری نادر و ارثی است) فنیل‌آلانین تجزیه نشده و در بدن باقی‌ می‌ماند به همین دلیل مصرف آن برای افراد مبتلا به این بیماری ممنوع است.
• دیسکینزی تاخیری: این بیماری منجر به حرکات غیرارادی و شدید در عضلات صورت و بدن می‌شود. TD یا دیسکینزی تاخیری، یک اختلال عصبی است که فنیل‌آلانین باعث تشدید آن می‌شود.